الکترو موتور

موتور پولزیون یا موتور دفع کننده نوعی موتور تک فاز جریان متناوب است. روتور این موتورها سیم‌پیچی شده و تا حدودی شبیه موتورهای یونیورسال هستند. در گذشته تعدادی از این موتورها ساخته می‌شد اما استفاده از موتورهای RS-IR (راه‌انداز دفع کننده-حرکت القایی) به نسبت رایج تر بود. موتورهای RS-IR دارای یک کلید گریز از مرکز هستند که پس از رسیدن به سرعت نامی‌تمام کلکتورها را به هم وصل کرده و روتور را به صورت یک روتور قفسی در می‌آورد بنابر این موتور در هنگام کار مانند یک موتور روتور قفسی عمل می‌کند. از موتورهای RS-IR در مواردی استفاده می‌شده که نیاز به وجود گشتاور راه‌اندازی بالا در دمای پایین و تنظیم ولتاژ اندک بوده. امروزه این نوع موتورها ساخته نمی‌شوند.

موتور سنکرون جریان متناوب تک فاز

موتورهای سنکرون تک فاز کوچک به جای ایجاد میدان مغناطیسی به وسیله یک منبع خارجی از آهنرباهای کوچک برای ایجاد میدان استفاده می‌کنند. بنابراین روتور این موتورها نیازی به جریان القا کننده نخواهد داشت. خصوصیت اصلی این موتورها سرعت ثابت آنهاست به طوریکه اغلب در وسایلی از آنها استفاده می‌شود که نیاز به سرعتی ثابت دارند. این موتورها در ساعت‌ها، دیسک گردان‌ها، ضبط صوت‌ها و برخی دیگر از تجهیزات دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مشخصات الکتروموتورها

مشخصاتی که روی پلاک الکتروموتورها مینویسند برای استفاده بهینه در طراحی و راه اندازی صحیح بکار میرود و  شامل نکاتی میشود که گاهی بی توجهی به آن باعث بهره بری کمتر و خسارت به تجهیزات الکتریکی میگردد .

 لذا پلاک خوانی الکترو موتورها کمک زیادی به طراح و راه انداز برای طراحی مدار مربوطه و انتخاب صحیح کنتاکتور و بی متال و … مینماید .

مشخصاتی که روی پلاک ها نوشته می شوند به طور معمول عبارتند از :

Type:شامل کلیه مشخصات فنی الکترو موتور که در کاتالوگ کارخانه موجود بوده و یا در مکاتبه با کارخانه باید به آن اشاره شود:

  A=حداکثر جریان مجاز الکترو موتور را نشان میدهد که میزان جریان نباید بیشتر از مقدار فوق و بلکه

   همیشه الکترو موتور طوری انتخاب شود که زیر مقدار فوق کار کند.

 V = ولتاژ کاری الکترو موتور میباشد که نباید ولتاژ بیشتر و یا کمتر به سیم پیچهای الکترو موتور اعمال گردد

  ۵۰ HZالکترو موتور باید در فرکانس ۵۰ هرتز کار کند (برق ایران)

 ۶۰ HZ الکترو موتور باید در فرکانس ۶۰ هرتز کار کند (فرکانس برق برخی کشورها)

  نکته: دور الکترو موتورها با فرکانس ارتباط دارد لذا الکترو موتوری که در فرکانس ۵۰ هرتز مثلا ۱۵۰۰   دور میباشد همین الکترو موتور در فرکانس ۶۰ دورش دیگر ۱۵۰۰ نیست .

 R.P. M= نشان دهنده دور الکترو موتور در یک دقیقه در روی شقت خروجی میباشد.

 KW=مقدار توان الکترو موتور را نشان میدهد.

 نکته : اگر روی پلاک الکتروموتوری نوشته شده بود ۳۸۰/۲۲۰ V= معنی ان این است که این الکترو موتور در شبکه برق ۱۱۰ ولت که برخی از کشورها استفاده میشود باید بصورت مثلث و در کشورهای که ولتاژ ۲۲۰ولت ( ولتاژ بین یک فاز و نول) دارند مثل ایران باید بصورت ستاره بسته شود .

 IP= میزان حفاظت الکترو موتور در مقابل گرد و غبار و .. و طبق جدول زیر میباشد.

انواع حفاظتها طبق استاندارد دین ۴۰۰۵۰

 P00= باز بدون حفاظت در مقابل تماس با اجسام خارجی و أب

 P10= محفوظ در مقابل تماس دست و اجسام بزرگ خارجی

 P11= محفوظ در مقابل تماس دست و اجسام بزرگ خارجی – محفوظ در مقابل اب

 P20= محفوظ در مقابل تماس انگشت و اجسام با وزن متوسط بدون حفاظ در مقابل اب

 P21= محفوظ در مقابل تماس انگشت و اجسام با وزن متوسط – ضد اب

  P22= محفوظ در مقابل تماس انگشت و اجسام با وزن متوسط –محفوظ در مقابل ترشح اب بطور عمودی یا

 مایل با زاویه بیشتر از ۳۰ درجه نسبت به افق

P30= محفوظ در مقابل تماس با ابزار ها و غیره و اجسام خارجی سبک وزن – بدون محافظت در مقابل اب

P31= محفوظ در مقابل تماس با ابزار ها و غیره و اجسام خارجی سبک وزن – ضد اب

P32= محفوظ در مقابل تماس با ابزار ها و غیره و اجسام خارجی سبک وزن – محفوظ در مقابل ترشح اب بطور عمودی یا مایل با زاویه بیشتر از ۳۰ درجه نسبت به افق

 P40= محفوظ در مقابل کلیه موارد فوق

مکانیزاسیون نگهداری و تعمیرات الکتروموتورها با معرفی نرم افزار ” دستیار “

۱-      آنالیز جریان

۲-      آنالیز ارتعاشات

۳-      ترموگرافی

۴-      آنالیز مدار موتور

۵-      آنالیز آلتراسونیک

۶-      تستهای الکتریکی

۷-      آنالیز روغن

 در روش نت براساس شرایط ( CBM ) بصورت مراحل زیر همانطوریکه ملاحظه می شود نیاز به جمع آوری و سپس تجزیه و تحلیل داده های آماری می باشد .

۱-      آماده سازی

۲-      طراحی

۳-      استقرار و اجرا

۴-      بهبود سیستم

باتوجه به حجم اطلاعات ، نیاز به تجزیه و تحلیل آنها و ارائه گزارشات متنوع و بهنگام نیاز به مکانیزه نمودن نگهداری و تعمیرات الکتروموتورها بیش از پیش احساس می شود .

خوشبختانه اخیرا” یک شرکت ایرانی موفق به طراحی نرم افزار خاص الکتروموتورهای صنعتی شده است که علاوه بر تامین نیازهای فوق کاربرد بسیاری در کارگاههای سیم پیچی کارخانجات دارد . این نرم افزار که نام آن ” دستیار ” می باشد با توجه به نیاز کارخانجات در ۵ سطح تهیه شده است تا همه صنایع کشور با توجه به تعدد و تنوع الکتروموتورهای خود بتوانند با حداقل هزینه از آن استفاده نمایند .

 این نرم افزار با آموزش یکروزه برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات الکتروموتورها و نرم افزار مربوطه جهت ۱۰ نفر و خدمات پشتیبانی ارائه می گردد .

کلاس عایق بندی در الکتروموتورها

انجمن بین المللی تولیدکنندگان تجهیزات الکتریکی ( NEMA ) عایق بندی موتورها را باتوجه به درجه حرارت موتور در محیطهای مختلف کاری در چهار کلاس A , B , F , H  طبقه بندی نموده است :

موتورها عموما” در کلاس F  و بندرت در کلاس A کار می کنند . قبل از شروع بکار موتور ، آنها تحت تاثیر دمای محیط اطراف خود قرار دارند که ما اصطلاحا” آن را دمای محیط ” Temperature Ambient ” می گوئیم .

در NEMA  برای تمام کلاسهای عایق بندی دمای ابتدایی ۴۰ درجه سانتیگراد با یک رنج حرارتی بصورت زیر  استاندارد شده است :

  وقتی موتور استارت می خورد ، دما افزایش می یابد . هر کلاسی یک دمای مجاز مشخصی دارد . ترکیبی از دمای محیط و دمای مجاز معادل ماکزیمم دمای سیم پیچها خواهدبود . بعنوان مثال در کلاس F ، با فاکتور سرویس ۱ ، دما به اندازه ۱۰۵ درجه می تواند افزایش یابد . بنابراین داریم که :

۱۴۵= ۴۰ + ۱۰۵

Hot Spot  : با یک بازه  مجاز حرارتی ( مثلا” ۱۰ درجه ) گرمترین نقطه در مرکز سیم پیچ را با این نام می شناسیم .

در کلاس F این بازه ۱۰ درجه است . بنابراین مرکز سیم پیچ دارای بیشترین دمای مجاز ۱۵۵ درجه خواهد بود . دمای کاری موتور در کارآیی و طول عمر کاری موتور بسیار مهم است . تا جائیکه ۱۰ افزایش دما از بالاترین حد مجاز باعث کاهش عمرعایق بندی موتور به اندازه ۵۰% می شود .

کارآیی موتور ( Effeciency ) : درحقیقت همان بازده موتور است و نشان دهنده این است که چه مقدار از انرژی داده شده به موتور به انرژی مکانیکی تبدیل می شود . هرچه این عدد به یک نزدیکتر باشد کارآیی موتور بیشتر و البته قیمت موتور بالاتر است . یک موتور ۳۰ اسب بخار با کارآیی ۹۳٫۶% در مقایسه با موتور مشابهی با کارآیی ۸۳%  ، انرژی کمتری مصرف می کند . در نتیجه حرارت کاری پائین تر ، طول عمر بیشتر ، و سطح نویز کمتری خواهد داست .

ارتباط بین تعداد قطب و دور موتورهای الکتریکی

معمولا” بعد از اعداد مربوط به سایز فریم موتور اعداد مربوط به تعداد قطب موتور می آید که در موتورها ( بخصوص زیمنس ) بصورت ۴AA  نشان داده می شود هد که منظور عدد ۴  می باشد . لازم به یادآوری است که سرعت سنکرون موتور همان سرعت میدان مغناطیسی ( استاتور ) است که با  Ns نمایش می دهند . بنابراین اگر فرکانس میدان مغناطیسی را با F  و تعداد قطبهای موتور را با  P دهیم خواهیم داشت :

Ns – 120 F / P

Ns = ( 120 x 50 / 2 ) = 3000  RPM

 

بنابراین درموتور زیمنس  ۱LA02864SE41  تعداد قطب ۴ و در نتیجه سرعت سنکرون موتور ۱۵۰۰ خواهد بود .

فاکتورهای مهم در کارآیی و عملکرد الکتروموتورها

فاکتورهای موثر در کارآیی و عملکرد موتور :

۱-    ولتاژ : افزیش یا کاهش ولتاژ از یک حد مجاز تاثیرات مخربی بر روی موتورها می گذارد . با توجه به جدول زیر داریم که :

الف – کاهش ۱۰% ولتاژ از مقدار نامی ، موجب ۲۰% کاهش گشتاور شده و آن سبب می شود که موتور استارت بشود و یا اینکه به دور نامی برسد .

ب- افزایش ۱۰% ولتاژ از مقدار نامی ، باعث افزایش ۲۰% گشتاور استارت را و این می تواند سبب آسیب دیدگی موتور بدلایل ( افزایش جریان  در بار نامی و حرارت )  شود .

۲-    فرکانس : تغییرات در فرکانس می تواند بر روی مشخصات موتور همچون گشتاور و سرعت تاثیر گذار باشد . اگر  به جدول زیر توجه فرمائید ،  بعنوان مثال  ملاحظه خواهید نمود که افزایش ۵% در فرکانس باعث افزایش ۵% در سرعت در بار نامی و کاهش ۱۰% در گشتاور استارت باشد .

۳-    ارتفاع : عامل موثر دیگر ارتفاع است . موتورها معمولا” برای ارتفاع تا ۱۱۰۰ متر( ۳۳۰۰ feet ) از سطح تراز دریا درنظر گرفته می شوند . در ارتفاع بالاتر از این مقدار هوا رقیقتر بوده و حرارت براحتی انتقال نمی یابد .بنابراین فاکتور ارتفاع بر روی توان موتور تاثیر می گدارد. مثلا” در استاندارد NEMA  یک موتور ۵۰HP در ارتفاع ۶۶۰۰ فیت دارای توان ۴۷HPخواهد بود . ( فاکتور ارتفاع ۰٫۹۴ است . ) جدول زیر تاثیرات این فاکتور را در دمای محیط ۴۰ درجه سانتیگراد نشان می دهد :

تشخیص مشخصات موتور ها از روی پلاک آنها

 

موتورهای سه فاز در شبکه سه فاز به دو روش به سه فاز شبکه وصل می شود : ستاره یا مثلث . البته تمام موتورهایی که قرار است به روش مثلث به سه فاز وصل شود از روش ۲ ضربی ( ستاره – مثلث ) استفاده می کنند.

اگر بر روی تخته کلم دقیق شویم آرایش سر و ته سیم پیچی هر فاز را درست مقابل هم نمی بینیم.مثلا در فاز R سیم پیچی با ابتدای u و انتهای x مشخص شده است ولی بر روی تخته کلم درست مقابل هم قرار ندارند به آرایش تخته کلم در شکل زیر دقیق شوید:

علت جابجا قراردادن نام سر وته سیم پیچهای هر فاز در تخته برای راحتی در ایجاد نوع اتصال ستاره یا مثلث برای وصل به شبکه است.

موتوری که پیچیده  شد چگونه باید به سه فاز مدار وصل شود؟؟

اگر تمام  ته های هر سیم پیچی در هر فاز را به هم بسته و سر های هر یک را بطور مجزا به سه فاز RST وصل کنیم این اتصال از نوع ستاره است .در شکل زیر نمونه اتصال ستاره را برایتان رسم کرده ام.

توصیه می کنم تمام موتورهایی که در کارگاه برای کار تمرینی انجام می دهید حتما با این اتصال به شبکه وصل کنید . علت این کاررا در ادامه توضیح خواهم داد.

ناگفته نماند نامگذاری فازها امری قراردادی است و فرقی نمی کند که شما سر هایuvw را به هر یک از فازهای RST به شکل متفاوت وصل نمایید.

اما اگر از شش سیمی که بعد از سیم پیچی از موتور بیرون می آید را به شکل زیر به هم بسته و از سه اتصال بوجود آمده هر یک را به سه فاز شبکه وصل کنیم این اتصال از نوع مثلث است. یعنی u ورودی یا سر سیم پیچی در فاز R را با z انتهای سیم پیچ در فاز T به هم وصل کرده در ادامه v به عنوان ورودی فاز S را با x انتهای سیم پیچ در فاز اول به هم اتصال داده و نهایتا w  به عنوان ورودی برای فاز T را با y همان انتهای سیم پیچی در فاز S را به هم می بندیم . قطعا سه اتصال خواهیم داشت که اگر این سه بطور مجزا به سه فاز شبکه وصل شود این اتصال از نوع مثلث است.

 در شکل زیر نمونه ای از اتصال مثلث را رسم کرده ام که ملاحظه می کنید:

فرق بین اتصال ستاره و مثلث چیست ؟

ابتدا سعی می کنیم آنچه که در مورد هر یک از اتصالها اتفاق می افتد را به صورت تشریحی و کالبد شکافانه برایتان نشان دهیم. در اتصال ستاره آنچه که اتفاق می افتد به قرار زیر است:

انتهای تمام سیم پیچی که به هم وصل شده اند را در وسط قرار داده ام xyz , و آن را با علامت پیکان مشخص نموده ام.هر یک از سیم پیچ ها که با اختلاف ۱۲۰ درجه نسبت به هم در استاتور قرار گرفته اند نیز به همان اختلاف بصورت شمایی رسم شده اند. آنچه ازاین شکل برداشت می شود این است که این مجموعه از روابط برداری تبعیت کرده و ما به حقایق جالبی خواهیم رسید قبل از این که محاسبات برداری را انجام دهم لازم است به آگاهی شما برسانم که در موتورهای سه فاز ما یک جریان و ولتاز خطی داریم که مربوط به شدت جریان و ولتاز ورودی(بین دو فاز) در مسیر کابل به داخل موتور است ویک ولتاژ و شدت جریان فازی هم داریم که مربوط به شدت جریان داخل سیم پیچ و ولتاژی است که در دوسر سیم پیچها وجود دارد.

 در اتصال ستاره می توان طبق شکل vp1 و vp2 را به عنوان دو برداری در نظر گرفت که اگر برآیند آنها را حساب کنیم برابر با برداری شودکه با نام VL از فاز R در حال ورود به موتور می باشد.برای محاسبه برآیند این دو بردارکافی است به موازات هر یک از بردارهای VP1 و VP2 خطی رسم کنیم تا در نقطه ای یکدیگر را قطع کنند. برآیند این دو بردار از نقطه تقاطع اول شروع شده تا به محل تقاطع اخیر ختم می شود . و طبق قانون بردار خواهیم داشت:

VL2 = VP12 + VP22 +2 VP1VP2 . COS 120

چون مقدار VP1 و VP2  با هم برابر است می توان نوشت :

VL2 = 3VP2 . 2. COS 120

کسینوس ۱۲۰ درجه ۲/۱ است بنابراین رابطه به شکل زیر در می اید.

VL2 = 3VP2 . 2. 1/2      VL2 = 3VP2     VL =    VP

ولتاز خطی در اتصال ستاره برابر ولتاژ فازی است و جریان خطی وفازی در این نوع اتصال باهم برابرند.به بیان ساده تر :

   vL =  vp

     IL  = Ip

اما در مورد اتصال مثلث شکل به صورتی در می آید که می بینید.

در اتصال مثلث ولتاز خط با ولتاژ فازی با هم برابر  ولی جریان خطی رادیکال سه برابر   جریان فازی است.

VL = VP             IL = √۳  . IP

همانطور که می بینید جریان خطی یا همان جریانی که از مسیر کابلها وارد موتور می شود در اتصال مثلث رادیکال سه برابر جریان فازی ( مقدار جریانی که داخل سیم پیچ در حال عبور است) می باشد . یعنی اگر درموتوری در داخل سیم پیچ مقدار IP برابر با ۳ آمپر باشد و اتصال از نوع مثلث باشد جریان خطی آن برابر با :

 IL = √۳  . IP         IL = √۳ . ۳          IL = 5.19 A

خواهد داشت که این مقدار آمپر در لحظه راه اندازی برای موتور در نقاط حساس مثل اتصالها – کنتاکتها – ترمینالها خطرناک بوده باعث خرابی و سوختن قطعات می گردد بنابراین در راه اندازی موتورهایی که می توانند به شکل مثلث کار کنند راه اندازی به شکل دو ضرب انجام می شود. یعنی از کلید های ستاره مثلث استفاده شده ابتدا در لحظه راه اندازی کلید برروی اتصال ستاره است و بعد از را ه افتادن موتور کلید را به محل اتصال مثلث می چرخانیم.

با توجه به موارد ذکر شده در بالا چند نکته را همیشه به خاطر داشته باشید:

۱- اگر موتور شما تمرینی است و آن را در کارگاه پیچیده اید حتما با اتصال ستاره راه اندازی کنید و مطلقا از مثلث استفاده نکنید.

۲-  اگر موتوری  سیم پیچی آن برای کارکرد در حالت مثلث است ابتدا با ستاره بعد به حالت مثلث در آورید.

۳-  موتوری که برروی پلاکش در بخش ولت نوشته شده باشدV220 /380 این موتور در شبکه برق ایران فقط با ستاره کار می کند . ولی اگر برروی پلاک موتوری در بخش ولت عدد V380 /660 قید شده باشد این موتور برای اینکه توان واقعی خود را داشته باشد باید بااتصال مثلث کار کند اما گفتم که ابتدا با ستاره راه اندازی شده بعد به حالت مثلث درمی آید. هر چند که می توان از این نوع موتورها به شکل ستاره هم استفاده نمود.

۴- اگر بخواهیم از یک سوم قدرت موتوری که سیم پیچی آن براساس اتصال مثلث است استفاده کنیم می توانیم از اتصال ستاره استفاده نماییم.

۵- همانطور که جریان و ولتاز خطی و فازی داریم قطعا توان فازی و خطی هم خواهیم داشت معمولا توان اولیه یا دریافتی موتورها از رابطه ای استفاده می شود که در آن از ولتاز و جریان خطی استفاده می شود.که در حالت ستاره به شکل زیر است:

P = √۳  . VL . IL . COS φ

این توان رابا نام توان اکتیو می شناسیم واگر بخواهیم همین توان را براساس ولتاز و جریان فازی بیان کنیم رابطه به شکل زیر در می آید.ِ

P = 3Vp . IP . COS φ

سیم پیچی

معمولا در الکترو موتور ها تعداد شیارها را با علامت z نشان می دهند.به خوبی می دانیم که فضایی که کلافهای سیم پیچی در آن قرار دارد را استاتور  گویند.وبخش گردنده را روتور می نامند. الکتروموتوری که در بخش استاتور دارای ۲۴ شیار باشد آنرا به شکل ۲۴=z نشان می دهند.

نکته مهم بعدی این است که موتور های ۳ فاز که برق تغذیه کننده موتور از سه فاز R-S- T می باشدبرای هر یک از فاز ها به صورت مساوی تعداد شیارهایی اختصاص می یابد که هریک از فازها به اندازه ۱۲۰ درجه الکتریکی با هم فاصله دارند.

٬٬٬ همانطور که قبلا مشاهده کردید بین فازهای ورودی در موتورهای ۳فاز ۱۲۰ درجه الکتریکی فاصله وجود دارد .برای درک موضوع توضیح زیر لازم است.در موتورهای القایی سه فاز بین روتور واستاتور هیچگونه ارتباط الکتریکی وجود ندارد و آنچه که باعث گردش روتور می شود اگر بخواهیم بطور کاملا خلاصه بگوییم باید عرض کنیم اثر شار مغناطیسی که توسط سیم پیچها به کمک جریان ورودی در استاتور ایجاد می شود عامل گردش خواهد بود. جریان ورودی در کلافهای استاتور ایجاد فضای مغناطیسی میکند .

 در واقع هر یک از شیار ها به یک قطب آهنربایی تبدیل می شود. حال اگر محیط دوار استاتور را ۳۶۰ درجه منظور کنیم اگر این مقدار بر تعداد شیارهای استاتور مثلا ۲۴ تایی تقسیم کنیم و آن را به تعداد جفت قطبهای فضای داخلی استاتور ضرب کنیم زاویه الکتریکی هر شیار قابل محاسبه خواهد بود.   αez .

تعداد قطبهای آهنربایی که در داخل استاتور ایجاد می شود با نوع سیم پیچی ونوع کلاف زنی قابل تغییر وکنترل خواهد بود. مثلا طوری کلافها را جا بزنیم که موتور به شکل ۴ یا ۲ یا ۶ یا ۸ قطب (N یا S ) کار کند. تعداد زوج قطبها را با P نمایش می دهند.   α ez=360/24*P

 برای سیم پیچی موتورهای سه فاز یا تک فاز همان طور که قبلا گفته شد باید یک سری اطلاعات فنی را درباره  موتوری که در دسترس داریم بدست آوریم.این اطلاعات معمولا از روی پلاک موتور بدست می آید .

(البته هر چند که می توان از راهکارهای دیگری به این مهم رسید. مثلا اگر موتوری خالی بدون سیم و نیز بدون پلاک برای ما بیاورند محاسبه نوع سیم پیچی این موتورها نیز امکان پذیر است. در این موتور ها با در نظر گرفتن و نیز یادداشت اطلا عات فیزیکی موتور مثل قطر داخلی استاتور Ds و ارتفاع یوغ Hc و طول هسته Ls ونیز محاسبه مقدار شار مغناطیسی Bmو مقدار اندکسیون یوغ Bc و لحاظ ضریب K می توان مقدا رتوان ثانویه را بدست آورد.)

اندازه گیری یوغ استاتورو نقش ان

یکی از عوامل مهم در سیم پیچی موتور ها اندازه گیری مقدار یوغ استاتور است . اگراز محیط بیرونی استاتور را که به پوسته یا همان بدنه مماس شده تا ابتدای لبه قاعده شیارها رابصورت شعاعی اندازه بزنیم این مقدار برابر با اندازه یوغ خواهد بود. یادمان باشد که مقدار بر اساس میلی متر می باشد. این مقدار را با Hs نشان می دهیم.نمایی از یوغ  در بریده ای ازاستاتورکه با پیکان دو سر مشخص شده را می بینید.

در ادامه باید اندازه قطر داخلی استاتور را نیز برداریم. اگر استاتور را دایره فرض کنیم اندازه گیری قطر آن بطور عملی کاری بسیار ساده خواهد بود. این مقدار هم براساس میلی متر و به شکل Ds نمایش داده می شود.

حال به این نکته توجه کنیدکه اندازه یوغ فضایی است که شار مغناطیسی در ان جریان یافته و در فضای استاتور مدار مغناطیسی کامل می شود.کمی به این رابطه توجه کنید.

Hc = Bm . Ds / Bc .P

در این رابطه Hc همان ارتفاع یوغ است که شما اندازه زده اید. D هم مقدار قطر داخلی است که این کمیت راهم پیدا کرده اید. Bm مقدار شاری است که توسط استاتور به هنگام کار در فضای داخلی آن ایجاد می شود البته مقدار ماکزیمم آن  بر اساس مقدار D در نموداری رسم شده است . در این نمودار مقدار ماکزیمم شار برای قطبهای مختلف ۲ – ۴ و ۶ قطب را نشان می دهد. Bc مقدار شار داخل یوغ است که معمولا برابر با ۵/۱در نظر می گیرند. p تعداد جفت قطبهای موتور است.مثلا موتوری که ۴ قطب است مقدار p برابر با ۲ خواهد شد.

نکته بسیار مهم در این رابطه این است که تعداد قطبهای موتور با ارتفاع یوغ رابطه عکس دارد. یعنی هرچه ارتفاع بزرگتر باشدP کوچکتر و موتور دارای سرعت بیشتری است.

نمودار مربوط به شار مغناطیسی Bm را می توانید در ادامه ملاحظه کنید.

در این نمودار منحنی قرمز رنگ برای موتورهای ۲ قطب یعنی ۲p=2 منحنی مشکی رنگ برای موتورهای ۶ قطب و منحنی آبی رنگ هم برای موتورهای ۴ قطب در نظر گرفته شده است.

حال شما با کمیتهای که در دست دارید Hs ( مقدار ارتفاع یوغ) Ds ( مقدار قطر داخلی استاتور ) و Bc ( ماکزیمم شار داخل یوغ که حدود ۵/۱ است) و نیز مقدار شار واقعی یعنی Bm( از نمودار مربوطه) می توانید تعداد قطبهای موتوررا محاسبه نمایید.

مثال:استاتور موتوری داریم که دارای یوغ ۳۰ میلی متری واندازه قطر ۱۱۰ میلی متر می باشد.اگر مقدار اندکسیون داخل یوغ را   ۱٫۵    فرض کنیم تعداد قطبهای این موتور را طبق جدول و رابطه یوغ حساب کنید؟

Ds=110       Hc=30     Bc=1.5

با توجه به داده هابه جدول داده شده نگاه می کنیم منحنی که بیشترین شار را برای این قطر نشان می دهد را انتخاب می کنیم.منحنی آبی رنک بیشترین مقدار را نشان میدهد. از روی عدد ۱۱۰ برروی محور افقی خط عمودی رسم می کنیم .قطعا در جایی منحنی افقی را قطع خواهد کرد.از نقطه بدست آمده عمودی به سمت محور عمودی منحنی رسم مینماییم.عددی که بدست می اید حدود۸۸/. می باشد.حال طبق رابطهHc = Bm . Ds / Bc .P مقدار p بدست می اید.

p=Bm  . Ds /  Hc  .  Bc        p=0.88 . 110 / 1.5  . ۳۰    p=2  ۲p = 4

موتور چهار قطبی است

اما ما مبنا را بر این قرار داده ایم که موتور حال حاضر ما دارای پلاک بوده وقرار است مشخصات آنرا بدست آوریم. گزینه های روی پلاک را (مواردی که کاربردی تر هستند ) را توضیح می دهیم